تحقیق سلامت

تحقیق درباره سلامت

مباني نظري و تجربي پژوهش

۱- سلامت

از آنجا كه سلامت مهم ترين و مناقشه برانگيزترين مفهوم اين تحقيق است، بررسي اجمالي فضاي مفهومي موجود در مورد آن اهميت زيادي دارد، به طور كلي تعاريف متعددي از مفهوم سلامت نزد محققان و انديشمندان رشته‌هاي پزشكي، بهداشت و جامعه شناسي وجود دارد. اين مسئله نشان مي‌دهد هيچ شيوة ساده و آساني براي ارائه تعريف از مفهوم سلامت وجود نداشته و دستيابي به تعريفي كه مورد قبول همگان باشد، براحتي ميسر نيست.

سلامت بي‌ترديد مهم‌ترين جنبه از مسائل حيات انسان به شمار مي‌رود كه از دوران قديم ذهن انديشمندان را به خود مشغول كرده است. كساني نظير افلاطون كه سلامت را به عنوان «هماهنگي ميان عملكردهاي بدن» و افرادي نظير جالينوسي كه در مقابل سلامت، بيماري را به عنوان «برهم خوردن تعادل» فرض كرده‌اند جزء متقدميني هستند كه به تعريف اين مفهوم پرداخته‌اند. همچنين در طول ۳۰ سال گذشته تعداد زيادي از تحقيقات مربوط به سلامت تعاريف متعددي از آن ارائه كرده‌اند. به عنوان نمونه در منابعي نظير مركز ملي سلامتي آمريكا، ۱۹۶۴؛ بيلوك، ۱۹۷۱؛ برسلو، ۱۹۷۲؛ الينسون، ۱۹۷۴؛ بالينسكي و برگر،۱۹۷۵؛ كاپلان، ۱۹۷۶؛ ساكت، ۱۹۷۷؛ سازمان بهداشت جهاني، ۱۹۷۹؛ وير، ۱۹۸۱؛ هيدي و ديگران ، ۱۹۸۵ و … تعاريف گوناگوني از مفهوم سلامت به چشم از مي‌خورد (Blaxter,1998:2) كه سعي خواهد شد تعاريفي كه نزديكي بيشتري با اهداف تحقيق حاضر دارند مورد اشاره قرار گيرند.

به‌طور كلي در تعاريف پزشكي، سلامت معادل عدم وجود بيماري فرض مي‌شود.  بنابراين در حوزة دانش پزشكي به جاي ارائه تعريف از سلامت عموماً به ارائه تعريف بيماري بسنده مي‌شود. يكي از اين تعاريف كه مبتني بر پزشكي جديد است بيماري را به عنوان «انحراف متغيرهاي بيولوژيك قابل اندازه‌گيري از حد عادي يا وجود اشكال آسيب شناختي طبقه‌بندي و تعريف شده تلقي مي‌نمايد» (Ibid:3).

دانش ديگري كه به ارائه  تعريف از سلامت پرداخته است، جامعه شناسي پزشكي است. تعاريف جامعه شناختي از سلامت ضمن مدنظر قرار دادن عوامل بيولوژيك، بر عوامل اجتماعي، فرهنگي و رواني نيز تأكيد دارند. به عنوان مثال منوچهر محسني معتقد است سلامت از صفات بسيار متنوعي شكل مي‌گيرد كه عبارتند از : آمادگي براي كار، تغذيه خوب، احساس شادابي و فقدان هرگونه غم و رنج (محسني، ۴۵:۱۳۷۶).

همچنين سازمان بهداشت جهاني تحت تاثير تعاريف جامعه شناختي سلامت را «حالت رفاه و آسايش كامل رواني، جسمي و اجتماعي مي‌داند و نه فقط فقدان بيماري و نقص عضو»(همان: ۴۵). بنابر تعريف سازمان بهداشت جهاني، سلامت را مي‌بايست با توجه به عواملي نظير سن، جنس، جامعه و منطقه زيست و در قالب حدود هنجاري مورد بررسي قرار داد.